TEZË: MBI ORIGJINËN E SERBËVE

Shpërndaje

Shkruan: Abdulla Mehmeti

1. Serbët e sotëm, a kanë prejardhje sllave, ilire, hebreje, persiane, apo janë popull me etnogjenezë të përzier, të sajuar nga kisha dhe sundimtarët e tyre të Mesjetës?

Meqë këtë çështje ende nuk e ka saktësuar qartë shkenca dhe historiografia serbe, edhe ne kemi të drejtë ta paraqesim tezën tonë në lidhje me këtë çështje. Kjo tezë paraqitet për herë të parë dhe mund të diskutohet dhe plotësohet, në bazë të argumenteve shkencore.

Me emrin “serp” dhe “serpi” (sipas: serpens)* nga popujt fqinjë janë identifikuar banorët vendës të Ilirisë, sipas besimit të këtyre në gjarprin, njërin ndër totemet kryesore të ilirëve, ndërsa etnonimi “serb”, i përvetësuar më vonë edhe si emër i shtetit të tyre, pas shek. XIX, edhe aktualisht nuk është i pranueshëm nga disa studiues dhe historianë seriozë, serbë dhe të huaj. Më saktë, me etnonimin “serb”, të përvetësuar më vonë, nuk nënkuptohen banorët e ardhur sllavë, por banorët vendës, të asimiluar nga Mesjeta e më vonë, kryesisht me prejardhje ilire, shqiptarët e krishterë, dhe popuj të tjerë me prejardhje gjthashtu ilire, boshnjakët, kroatët, malazezët, si edhe arumunët, romët, bullgarët (shopat) dhe maqedonasit me rrënjë jo sllave.

2. Etnonimi serb nuk lidhet me fjalët latine “serv” dhe “servi”, por me fjalët “serp” dhe “serpi”, sipas kultit ilir të besimit në gjarprin

Mund të jetë një gjysmë e vërtetë, apo një koincidencë rasti, lidhja e fjalëve “serv” dhe “servus” (rob dhe robër, shërbëtorë), të pranuara (përvetësuara) si etnonim nga banorët serbë, më vonë edhe si emër për shtetin e tyre, Serbinë.

Me emrin “serp” dhe “serpen” në të shumtën e rasteve, popujt fqinj, romanë-latinë dhe të tjerë, identifikonin banorët autoktonë ilirë, të cilët besonin në gjarprin, si kult i perëndisë së tyre. Pas ardhjes së fiseve sllave në hapësirat veriore të Gadishullit Ilirik, këta banorë të ri janë njohur nga popujt tjerë fqinjë (evropianë) si “serp” apo “serpen”, jo për t’i identifikuar ata me fjalën skllevër “servi” ose “servus” , që pjesërisht edhe mund të jetë e vërtetë, por me këtë emër ata i njihnin banorët vendës, për t’i dalluar nga banorët tjerë përreth, siç i dallonin grekët e lashtë popujt fqinj të tyre me emrin “barbar”, që përdoret edhe sot në kuptimin pezhorativ, për cilësimin e njerëzve dhe popujve të egër e primitivë. Në këtë kuptim, edhe emri serb (serpen-gjarpinj) është përdorur nga popujt fqinj të tyre, nga shek. XVIII e më vonë, për shkak të krimeve dhe barbarive mbi popujt tjerë, e që lidhet me kuptimin fillestar të kësaj fjale: jo sipas fjalës rob, por sipas kuptimit të fjalës gjarpër: tinëzar, helmues, i pashpirt (që ka të bëjë me regjimet serbe të kohës, jo me të gjithë pjesëtarët e këtij populli).

3. Serbët deri në shek. XV nuk janë njohur nga fqinjët e tyre evropianë me këtë emër, por si rasi-raci (rasianë)

Në këtë periudhë, pas shek. X deri në shek. XV, askush në Evropë nuk i ka njohur banorët sllavë si serbë, por me emrin “rasi” apo “raci”, sipas shtetit të tyre kishtar me këtë emër “Rashka” të krijuar në Mesjetë, sipas emrit të krahinës së lashtë ilire-dardane të Rasës (gjurmët e kalasë së lashtë ilire edhe sot janë në afërsi të qytetit Pazari i Ri).
Edhe sot e kësaj dite, fqinjët hungarezë i thirrin serbët me këtë emër, sidomos serbët e Vojvodinës (Banatit). Pas shek.XV, emrin rasi-raci e përvetësuan rusët (deri në këtë kohë të njohur vetëm me emra të fiseve sllave të lindjes, apo si moskovë), nën ndikimin e kishës së tyre, e cila është krijuar shumë më vonë se Kisha ortodokse serbe, përkatësisht Kisha shqiptare ortodokse e Mesjetës, e uzurpuar fillimisht nga priftërinjtë dhe më vonë edhe nga sundimtarët serbë të Mesjetës, pas depërtimit të Perandorisë Osmane dhe përhapjes së islamizmit ndër shqiptarët, në trojet e Gadishullit Ilirik.
Kjo është arsyeja kryesore pse edhe sot studiuesit serbë luhaten mes shumë tezave për prejardhjen e popullit të sotëm serb, duke qenë të vetëdijshëm se shkenca bashkëkohore lehtësisht do t’ia nxjerr falsitetin kësaj historie zyrtare të regjimeve të kohës, kryesisht nën ndikimin e politikës ekspansioniste ruse në rajonin e Ilirikut, Ballkanit të sotëm, dhe jo vetëm.
Në Serbinë e sotme nuk ka vendbanime të lashta sllave, të identifikuara deri më sot, si tek fiset sllavët të lindjes, të veriut e të perëndimit, as është identifikuar ndonjë varrezë sllave (serbe), së paku deri në shek. X.

4. Origjina e serbëve sipas historisë zyrtare

Sipas pikëpamjeve të historisë zyrtare, serbët, si pjesë e sllavëve dhe si okupatorë nga jashtë, i pushtuan me forcë vendet e popujve të tjera të Ballkanit, në fillim të shekullit të shtatë pas erës së re, që kanë ardhur nga Ukraina dhe Azia. Ose, siç do të thoshin historianët modernë, fiset gjysmë të egra sllave i pushtuan tokat e popujve “indigjenë” të Ballkanit, siç janë shqiptarët “ilirët” dhe popuj të tjerë. Qëndrime të tilla vijnë nga një burim i vetëm historik i shkruar në Mesjetë: “Për administrimin e perandorisë” nga perandori bizantin Konstandin VII Porfirogjeniti (që ndryshe dyshohet se është falsifikim, si edhe “dhurata e famshme e Konstandinit”).
Gjithashtu, historia zyrtare, duke mbështetur përsëri pikëpamjet e saj në pjesën e përmendur, pretendon se serbët morën emrin e tyre nga fjala latine rob, skllav (servus). Me sa duket, pasi që ajo fjalë në shumës lexohet „servi, “skllevër serbë” u krijuan nga ajo, kur shkronja “c” u shndërruar në “b”, dhe pastaj u shtua emri “serb”. Pra, sipas shkencës zyrtare historike, emri “serb” do të thoshte “skllevër”. Për më tepër, në atë shkrim të Konstandinit VII Porfirogjenit – “Mbi administrimin e perandorisë” – është shkruar se, në fakt të gjithë emrat e tjerë, sinonim për serbët kanë kuptimin “skllav”. Përkatësisht, në atë dokument, jo vetëm që thotë se fjala “serbë” do të thotë “skllevër”, por thotë gjithashtu se fjala “sllavët” në përkthim do të thotë “skllevër”. Por jo vetëm kaq, edhe emri i vjetër për serbët dhe sllavët, që lexohen “sklavi”, siç i quanin grekët, ka të njëjtin kuptim: “skllevër”. Sepse ajo fjalë, thonë historianët, ka origjinën nga fjala latine sclavus, që në përkthim do të thotë “skllav”. Dhe sikur kjo të mos mjaftonte për dikë, emri “serb” rrjedh edhe nga një fjalë tjetër latine: serbula. Mundohuni të merrni me mend kuptimin e saj, kjo do të thotë “skllevër”, ose më saktë “opingë skllevërish”. Pra, pavarësisht se si e ktheni, emri “serb” në përkthim do të thotë “skllav” – thuhet në shkrimin e perandorit bizantin nga shekulli i dhjetë. (Historia e lashtë serbe, dr. Stevan Tomoviq, Instituti i Historisë Nacionale, Beograd, 2012)

5. Etnonimi serb dhe kulti i gjarprit në mitologjinë ilire

Gjarpri është një gjallesë që, për shkak të karakteristikave të tij ka nxitur imagjinatën e njeriut në lashtësi, duke hyrë si krijesë legjendash dhe si hyjni e perëndi, në folklorin dhe mitologjinë e popujve të lashtë. Ndër vërtetimet e shumta është edhe tregimi biblik për Adamin (Ademin) dhe Evën (Havën), ku gjarpri përfaqëson demonit joshës, sipas legjendave. Për këtë çështje bëjnë fjalë edhe disa autorë të lashtësisë, si Virgjili në veprën e tij “Eneida”.
Nga fiset ilire gjarpri është konsideruar si hyjni, perëndi sipas mitologjisë, prandaj edhe haset në shumë figura dhe në rasa të varreve, kryesisht ilire. Nuk është vërtetuar ende se ndonjë varr i lashtë i banorëve sllavë apo serbë ka mbi rasë varri simbolin e gjarprit, siç është i ky simbol besimi, kulti perëndie gati te të gjitha fiset ilire. Për shkak të ndikimit të fuqishëm të kultit të gjarprit, banorët shqiptarë vendës edhe në periudhat e mëvonshme, pas lindjes dhe pranimit të krishterimit dhe besimit islam nga pasardhësit ilirë, shqiptarët e sotëm, gjerësisht është përdorur simboli i gjarprit në shumë forma, si simboli i veçantë apo bashkë me simbole të tjera (si simboli i diellit, hënës, yjeve, lules së jetës etj.), sidomos është identifikuar në rasa varri të shqiptarëve autoktonë, gati në tërë hapësirën etnike.

Përfundim

Në fund të kësaj teze, se sa mund t’i besohet historiografisë serbe, e cila gjithmonë ka qenë në shërbim të kishës dhe regjimeve pushtuese të kohës, vlen ta përmendim rastin e Akademisë Serbe të Shkencave, e cila më 1941 i është drejtuar me një shkresë zyrtare prijësit të atëhershëm të Gjermanisë naziste, Hitlerit, për ta lutur dhe bindur atë “shkencërisht”, që të mos e bombardojë Serbinë, sepse populli serb, sipas sqarimeve të të këtyre akademikëve, i takon racës ariane, të preferuar nga Hitleri dhe ideologët nazistë. Por, Hitleri duke e njohur karakterin dhe historinë e këtij popullit, sidomos të shkencëtarëve serbë, që shkencën gjithmonë e kanë mbështetur në rrena, mashtrime dhe falsifikime, ka urdhëruar që aksioni për bombardimin e Beogradit dhe të Serbisë të përshpjetohet sa të jetë e mundur më parë.