INTERVISTA/ Zaev: Koha është për solidaritet, secili të paguajë rriskun e tij të krizës së shtetit

Më mirë të shtrydhim dhëmbët e të gjithëve në dy muaj, në mënyrë që të gjithë të kemi të ardhura, në vend që të vini në dyshim listën e pagave të përgjithshme. Kështu lideri i LSDM-së po propozon masa për të kapërcyer krizën ekonomike të koronavirusit, të cilën partia e tij e shpalli publikisht javën e kaluar dhe tani pret që qeveria të miratojë. Në një intervistë për Faktor, Zoran Zaev sinqerisht thotë se për shkak të krizës, buxheti i vendit pritet të ulë të ardhurat me 60%, që mund të nënkuptojë një deficit prej 2.2 miliardë eurosh. Edhe nëse shteti gjenë 1.2 miliardë euro kredi, një miliard euro duhet të sigurohet nga shtëpia përmes kursimeve. Prandaj, këto masa janë të nevojshme, përfshirë uljen e pagave të zyrtarëve, por edhe të të gjithë punonjësve publik deri në pagën minimale prej 14.500 denarë. Së bashku me masat e tjera të propozuara, përfshirë sigurimin e qeverisë me një pagë minimale në prill dhe maj për punonjësit në kompanitë e goditura nga kriza, kredi pa interes deri në 7.000 denarë secila për familjet ndihmëse, anëtarët e të cilëve janë pa punë ose të angazhuar në ekonominë informale Zaev beson se është e mundur të prishim goditjen e parë të krizës. Në këtë intervistë, ai thotë se pret që qeveria të pranojë këto propozime, të cilat ai thekson se janë vetëm fillestare dhe se ato të rejat do të pasojnë.

Erdhët me një seri masash që siç thuani, i përgatitni në bashkëpunim me ekspertë të lartë. Sidoqoftë, në opinion mbizotëron dhe droja për uljen e pagave të të gjithë administratës. Pse një hap i tillë radikal, për të ulur pagën mbi 100.000 njerëz në minimum prej 14.500 denarë?

Zaev: E gjithë aftësia dhe përqendrimi ynë i përgjithshëm është në mbrojtjen e shëndetit të qytetarëve dhe zgjidhjen me sukses të pasojave ekonomike të kësaj pandemie globale shëndetësore. Të vetëdijshëm për seriozitetin e situatës dhe në frymën e solidaritetit për këdo që të mbajë barrën e krizës ekonomike të zgjasë sa më pak si një parti përgjegjëse, si politikanë të përgjegjshëm, ne kemi përgatitur një paketë masash serioze ekonomike. Qëllimi i këtyre masave është të ruajmë çdo vend pune, të ndihmojmë punëtorët, ekonominë, qytetarët dhe të sigurojë të ardhura për çdo person. Masat kanë për qëllim të ndihmojnë kompanitë në kohën e duhur, të ruajnë likuiditetin e tyre, të shmangin pushimet nga puna dhe të sigurojnë të ardhura për të gjithë qytetarët. Kjo do të mbështesë shpenzimet publike, si dhe të ardhurat buxhetore.

Ndihma e parë është rreth 200 milion euro dhe kjo është vetëm pjesa e parë e një pakete masash. Kemi masa për çdo kompani, që të mos largojmë punëtorët, shteti të ndihmojë me pagën minimale 14.500 denarë.

Ne jemi të vetëdijshëm që pagesa e kredive është problem në këtë periudhë dhe kjo është arsyeja pse kemi masa për të vonuar pagesën e kredive për të paktën tre muaj. Përmbarimi gjithashtu ndalet.

Pjesa e dytë e masave të propozuara kanë të bëjnë me kursimet, pasi efektet e krizës ekonomike për shkak të koronavirusit do të kërkojnë gjithashtu masa shtrënguese për shkak të mungesës së fondeve.

Ne e mirëpresim këtë krizë ekonomike me këmbë të shëndetshme. Në 2.5 vitet e kaluara, përmes masave tona, ne kemi stabilizuar me sukses ekonominë vendore. Nga -1.8 përqind gjatë kohës së VMRO, ekonomia, përmes politikave të LSDM-së, u rrit në 3.6 përqind.

Qytetarët duhet të dinë që për shkak të masave për të mbrojtur shëndetin dhe për të parandaluar përhapjen e virusit, ekonomitë në të gjithë botën janë në gjendje të rëndë. Një recesion botëror u shpall gjithashtu dje.

E di që nuk do të jetë e lehtë, por ne kemi treguar vazhdimisht gjatë 2.5 viteve të fundit se mund të merremi me sfida serioze dhe të tregojmë se mund të trajtojmë edhe këtë sfidë globale.

Për shkak të masave për mbrojtjen e qytetarëve, të ardhurat e shtetit kanë rënë ndjeshëm dhe ne kemi një detyrim para qytetarëve që të thonë kështu, por në të njëjtën kohë të propozojmë masa zhvlerësimi.

Sipas vlerësimeve tona, rreth 60 përqind e të ardhurave të shtetit do të mungojnë, sepse qytetarët nuk po shpenzojnë, disa firma janë mbyllur për një kohë ose letargji, transporti është përgjysmuar dhe nuk ka mbledhje të TVSH-së. Asnjë faturë nuk paguhet sepse qytetarët kursejnë për shëndetin e tyre. Të gjitha këto gjëra që kam listuar kanë një ndikim të rëndësishëm në buxhetin e shtetit.

Një ulje prej 60% e të ardhurave mund të nënkuptojë një deficit prej 2.2 miliardë euro për të financuar të gjitha shpenzimet e parashikuara në Buxhet. Dhe nëse gjejmë 1.2 miliardë kredi, do të na duhet akoma të shkurtojmë një miliard nga shtëpia. Ky është realiteti dhe publiku dhe qytetarët duhet ta dinë këtë.

Masat për të ulur pagat e sektorit publik, duke filluar nga kryeministri, ministrat, drejtorët, për të ulur shpenzimet joproduktive janë vetëm një pjesë e hapave të menaxhimit të krizave, të cilat me siguri do të na shtyjnë më tej.

Por kjo është solidariteti, le të gjithë ta bartim barrën së bashku. Ata me të ardhura më të larta ata së bashku do të heqin dorë nga shuma e pagave të tyre, ato me të ardhura më të ulëta se më pak.

Por në mënyrë që dikush të marrë një pagë, ne duhet të sigurojmë likuiditet të duhur dhe rimbursim buxhetor. Më mirë shtrëngoni dhëmbët tuaj për dy muaj, që të gjithë të kenë të ardhura sesa të vini në dyshim listën e pagave të përgjithshme.

Do të përsëris, ne kemi siguruar më shumë përfitime mujore për qytetarët, siç janë lirimi nga huatë, përfundimi i pagesave dhe të ngjashme. Tani është koha për solidaritet dhe veprim të përbashkët. Ne kemi kapacitet, kemi njohuri, mund të luftojmë koronavirusin dhe mund të trajtojmë pasojat ekonomike.

A qëndroni deri në fund të këtij paragrafi, apo jeni gati për një zgjidhje përfundimtare tjetër?

Zaev: Ajo që unë dhe ekipi ekonomik i LSDM-së përgatitëm si masa dhe i vunë në dispozicion të Qeverisë. Ajo duhet të vendosë nëse t’i pranojë ato plotësisht ose të bëjë disa ndryshime.

Unë ende besoj se kjo është mënyra më efikase dhe më e shkurtër për të dalë nga kriza.

Duhet dhe duhet të jetë një mënyrë solidariteti dhe ndihme të ndërsjellë. Duhet të jetë një barrë e ndarë nga të gjithë, sepse kjo është ajo që prekin të gjithë. Qytetari është i rëndësishëm dhe kështu duhet të sillemi. Kjo është një luftë për shëndetin e secilit, kjo është një luftë për të ruajtur çdo punë dhe për të siguruar të ardhura për çdo person. Ne të gjithë jemi pjesë e problemit dhe të gjithë duhet të jemi pjesë e zgjidhjes për të trajtuar krizën ekonomike dhe për të minimizuar efektet e saj.

Efektet që kemi në këtë çështje me reagimet e ashpra nga sindikatat, të cilët thonë se kjo do të godasë shtresat më të varfra të sektorit publik, të cilat tashmë kanë pasur paga më të ulta se mesatarja?

Zaev: Ne jemi një shoqëri demokratike dhe të gjithë kanë të drejtë të shprehin mendimin dhe të bëjnë një propozim. Por për shkak të specifikës së situatës, unë mendoj se duhet të jetë e sinqertë para qytetarëve. Nëse shikojmë me masat, mund të shihet se krejt e kundërta, qëllimi i masave tona është të parandalojmë humbjen e vendit të punës, të parandalojmë njerëzit që të fitojnë jetesën, të qëndrojnë jashtë punës dhe pa ekzistencë dhe të mos rrezikojnë qëndrueshmërinë në buxhet.

E gjithë kjo situatë, së pari me shëndetin dhe më pas me krizën ekonomike të koronavirusit, nuk është e këndshme për askënd. Është e qartë se askush nuk dëshiron të prishet nga të ardhurat e tyre të rregullta mujore, por të gjithë duhet ta kuptojnë se me këtë pjesë të barrës që ne po bartim të gjithë, por në të njëjtën kohë të ndihmojmë ata që nuk punojnë për shkak të koronavirusit, të cilët përballen me mos marrjen e një rroge në muajt e ardhshëm.

Ne duhet të mendojmë për të gjithë, dhe t’i marrim ato të paktën një pagë minimale, të kemi diçka për të shpenzuar, të sigurojnë veten dhe familjet e tyre në këto kohë krize.

Është në rregull në frymën e solidaritetit për të ndihmuar të gjithë. Punëtori i sektorit publik për të ndihmuar punëtorin privat, për shembull. Sepse administrata është kryesisht e financuar nga bizneset private. Askush nuk mund ta dijë se sa do të zgjasë kriza dhe cilat pasoja do të ketë ajo në ekonominë botërore. Prandaj, është më mirë që dy muaj të qëndroni dhe të shtrydhni dhëmbët sesa të futeni në situatën që shteti të mos ketë para për të financuar funksionet e tij themelore.

Përsëri, është koha për solidaritet, është koha që secili prej nesh të ndihmojë në kapërcimin e krizës, dhe pjesa më e madhe e barrës sigurisht që do të përballohet nga më të pasurit.

Pse masa nuk vlente vetëm për zyrtarët me paga mbi 1.000 euro, por ishte e nevojshme të mbulohej e gjithë administrata?

Zaev: Unë e kam përmendur tashmë, masa vlen për të gjithë në sektorin publik, nga kryeministri, ministrat, deputetët e deri te të gjithë zyrtarët e zgjedhur dhe të emëruar në nivelin qendror dhe lokal. Sigurisht, kjo masë përfshin edhe ata që marrin paga më të larta në administratë, por edhe kryetarët dhe anëtarët e këshillave komunal dhe kryetarët dhe anëtarët e bordeve të drejtorëve dhe bordet mbikëqyrëse në institucione që nuk do të marrin honorar për Prill dhe Maj. Kostot e udhëtimit, mobiljeve, makinave gjithashtu janë duke u zvogëluar, është e rëndësishme të zvogëlohet kudo që mund të shkurtohet kriza dhe efektet negative ekonomike të saj të jenë sa më të vogla.

Kryeministri Oliver Spasovski tha në një konferencë se partitë dhe dhomat ekonomike mund të rendisin kërkesat e tyre, por në fund të fundit, megjithatë, cilat masa do të merreshin, vendos qeveria. A prisni që Qeveria të pranojë masat tuaja?

Zaev: Unë pres që Qeveria të shqyrtojë me kujdes propozimet, t’i analizojë ato dhe të japë mendimin e tyre. Sigurisht, qeveria ka fjalën e fundit dhe ne do ta mbështesim atë në vendime. Unë personalisht pres që masat që do të miratohen të jenë në përputhje me ato që propozohen, që do të thotë në përputhje me solidaritetin, të jenë masa që do të ndihmojnë çdo qytetar, çdo punëtor dhe do të ndihmojnë ekonominë.

Deri më tani, sipas asaj që ka njoftuar qeveria, janë siguruar kredi prej rreth 600 milion euro. Në dyert e kujt do të trokitni për të siguruar pjesën tjetër të parave?

Zaev: Aq shumë fonde janë dhënë gojarisht deri më tani, që është instrumenti i urave deri sa të ndërmarrim hapat e ardhshëm, siç është Eurobondi, për të pompuar menjëherë paratë në ekonomi. Opsioni Eurobond sigurisht mbetet i hapur, dhe në valën e dytë, bankat tregtare vendase vazhdojnë të jenë në dispozicion, bono thesari që, nëse gjykohen, mund të aktivizohen sipas nevojës. Ne duhet të kemi në mendje se kjo është një krizë globale dhe se vendet e mëdha po marrin paratë e mëdha, ne po flasim për qindra miliarda euro, kështu që nuk do të jetë e lehtë ka ardhur në kredi të favorshme, por besoj se do të ketë sukses. Procedurat janë në kohë, masat ekonomike duhet të merren me kohë dhe kursimet e duhura duhet të fillojnë me kohë.

Sigurisht që ka shpenzime joproduktive në Buxhet. A keni një vlerësim se sa para mund të bëhen nëse ato shkurtohen?

Zaev: Tashmë kostot joproduktive po zvogëlohen, sipas informacionit tim, pak më shumë se 7 miliardë denarë po lëshohen, këto procese janë duke u monitoruar dhe po merren masa në përputhje me rrethanat. Por në kushte të tilla nuk do të jetë e mjaftueshme, është vetëm një pjesë e kursimeve. Sipas vlerësimeve paraprake, do të humbasin më shumë se 60 miliardë denarë, kështu që ato kosto joproduktive do të shkurtohen, të gjitha do të thotë që flukset dalëse do të shkurtohen, por do të duhet akoma më shumë kohë për të siguruar fondet për ta bërë krizën më të lehtë dhe më të shpejtë. nga koronavirusi. Kemi propozime solide, besoj se do të kemi sukses.

Ju thoni që pjesa më e madhe e barrës duhet të përballohet nga më të pasurit. Ende ka kompani që punojnë me softuer në vend. Si do t’i detyroni ata të heqin dorë nga disa nga fitimet e tyre dhe të jenë në solidaritet me të tjerët për të kapërcyer pasojat e krizës?

Zaev: Shteti ofron mekanizma për të lehtësuar punën e kompanive për të ruajtur vendet e punës dhe sigurimin e pagave. Por gjithashtu ofron mekanizma që firmat e mëdha të tregojnë solidaritet dhe tani në krizë për të paraqitur përgjegjësinë e tyre shoqërore. Më vjen mirë që shumë kompani, veçanërisht ato më të mëdha, tashmë kanë filluar të ndihmojnë shtetin. Ne shohim që detyrimet ndaj shtetit po paguhen paraprakisht, ne jemi dëshmitarë të dhurimeve serioze për shëndetin dhe luftën kundër koronavirusit, duke ulur çmimet që aktualisht po shpenzohen më shumë dhe kjo është e mirë. Varet nga secili individ sa dhe sa do të ndihmojë ai/ajo në këto periudha të vështira dhe kjo sigurisht përcaktohet nga aftësitë e kompanive. Jam i bindur që shembulli i vendosur nga shumë kompani do të ndiqet nga të tjerët.

Në paketën e masave ju ofroni punonjësve të të gjitha firmave private të prekura nga kriza të marrin një pagë minimale nga qeveria për Prill dhe Maj, dhe firmat duhet të paguajnë kontributet e tyre. Ata që kanë pagë neto më të vogël se 40.000 denarë kanë mundësinë të marrin një ndihmë të tillë. A besoni se kjo është e mjaftueshme për të ndihmuar kompanitë?

Zaev: Unë besoj se po, sepse kjo ndihmë u shkon drejtpërdrejt punëtorëve, për ata punonjës në sektorë që nuk kanë pasur asnjë aktivitet për njëzet ditë, nuk kanë gjeneruar të ardhura, nuk kanë qarkullim dhe janë të sinqertë dhe të drejtë për të ndihmuar në ato dy muaj, sepse është e mundur që qendroni pa pune. Përveç ndihmës së punëtorëve, ajo po ndihmon gjithashtu kompanitë dhe ndihmë serioze në një kohë me të ardhura të ulëta, për të mos menduar për punonjësit e tyre kur hyjnë për herë të parë dhe duhet të ndajnë pagat e tyre. Sigurisht, ka mundësi të tjera në dispozicion të kompanive, të tilla si kredi pa interes që do të fillojnë të paguajnë vetëm pas gjashtë muajsh, kur ata janë në këmbët e tyre, dhe mund të paguajnë të gjithë kredinë me interes zero për qind në 24 muaj.

Ju gjithashtu mund të ofroni ndihmë për familjet, anëtarët e të cilëve nuk kanë punë ose janë pjesë e ekonomisë informale, në vlerë prej 7.000 denarë. A mund të mbijetojnë nëse e dinë sa janë kostot e sipërme?

Zaev: Duhet të kemi parasysh që kjo krizë ka prekur dhjetëra mijëra familje, industri të tëra janë në gjunjë ose plotësisht të vdekur, dhe kur flasim për drejtësi dhe solidaritet nënkuptojmë të gjitha. Para së gjithash, qytetarët, punëtorët. Përveç shumës prej 7,000 denarë, paguhet një kompensim energjetik për ata persona që të paguajnë faturat e tyre. E gjithë kjo vjen në një kohë kur huatë janë shtyrë, përmbaruesit janë pezulluar dhe faturat e tyre vendosen nga shteti. Nëse themi se është e drejtë për dikë që punon në administratë dhe përfundimisht merr 14.500 denarë, do të ishte e drejtë që këta njerëz të marrin 7,000 denarë. Sigurisht, nëse sigurohen fonde të mjaftueshme, kjo shumë mund të konsiderohet gjithashtu.

Ju ofroni dy paga minimale për punonjësit e mediave. Nga kush do të mbulohet nga kjo ndihmë?

Zaev: Për të gjitha aktivitetet e informacionit, mediat, qeveria të sigurojë ndihmë, me pagën minimale prej 14.500 denarë për punonjës për muajt prill dhe maj, ky është propozimi ynë. Ne jemi të vetëdijshëm që media luan një rol kryesor në mbrojtjen e koronavirusit gjatë kësaj periudhe, dhe tregu i reklamuesve mund të jetë më pak aktiv se më parë dhe prandaj të gjithë ata që kërkojnë ndihmë të tillë nga shteti do ta marrin atë. Jepni një shans këtyre masave fillestare në mënyrë që të mendojmë për opsione dhe zgjidhje të mëtejshme.

Aplikimi për kredi pa interes nga 3 deri në 30 mijë euro për ndërmarrjet mikro, të vogla dhe të mesme në sektorët më të prekur është duke u zhvilluar. A besoni se kjo do të jetë e mjaftueshme për të marrë valën e parë, sepse, sipas njoftimeve, puna varet të paktën nga 30 mijë njerëz?

Zaev: Nëse kjo masë kombinohet me masën që nënkupton një pagë minimale për çdo punonjës, do të thotë hyrja e fondeve serioze në një ndërmarrje. Sigurisht, ka nevojë për vetëflijim nga vetë ndërmarrjet, dhe pronarët për të treguar solidaritet, për të fituar para dhe për të ndihmuar veten e tyre, për të ndihmuar punonjësit e tyre dhe kështu ekonominë. Këto janë masa fillestare me vlerë 200 milion euro, që është një nga paketat më të mëdha të ndihmës për frymë në rajon. Masat e reja sigurisht që do të pasojnë ndërsa lëviz kriza ekonomike. Por kreditë pa interes me një periudhë mospagimi, pagesa e një paga minimale nga një punonjës, ndalimi i kësteve të kredisë, mosbërja e një pagese prej tre muajsh, janë të mjaftueshme për t’i bërë ballë goditjeve të para të krizës ekonomike.

Sa kohë prisni që të zgjasë kjo krizë dhe kur mund të fillojë ngadalë ekonomia të rimëkëmbet?

Zaev: Deri më tani, institucionet tona po përballen mirë me këtë pandemi globale. Masat mbrojtëse janë vendosur në baza kohore dhe veprohen në mënyrë të përshtatshme nga shumë vende të rajonit, përfshirë Europën. Me këtë rast, dëshiroj të falënderoj edhe një herë të gjithë të përfshirë në luftën kundër koronavirusit, punonjësve të shëndetit, mjekëve, oficerëve të policisë, zyrtarëve, të gjithëve.

Ajo që njofton opinoni është se kulmi i krizës shëndetësore do të jetë në fund të prillit, pas së cilës situata pritet të ulet dhe të stabilizohet. Në rrethana të tilla tashmë në fund të majit ose fillim të qershorit mund të flasim për rimëkëmbjen dhe ekonominë, një proces që nuk do të jetë i lehtë, por me masat e marra ne me të drejtë mund të presim që ajo të ndodhë sa duhet për të vazhduar atje ku kemi qëndruar më parë kriza Konsumi për t’u rritur, ekonomia për të lëvizur përsëri, pagat për t’u rikthyer në normale, për të vazhduar rritjen me të njëjtin ritëm si më parë.

Vendi ka të ngjarë të fillojë negociatat me Bashkimin Evropian në qershor. Ky lajm, për shkak të krizës aktuale, nuk ka marrë trajtim të duhur në opinion. Konkretisht, në kuptimin ekonomik, cilat janë përfitimet për ne?

Zaev: Në një kohë të krizës së madhe shëndetësore në botë, morëm lajmet pozitive që kishim pritur për gati 30 vjet. Atdheu ynë është bërë anëtar i NATO-s dhe po fillon negociatat me BE. Nuk është njësoj sikur të mos e festojmë këtë në një mënyrë të përshtatshme, por unë e di që në këto periudha të pazakonta, secili nga ne është i lumtur për atë që kemi arritur dhe i urojmë të gjithë qytetarët për këtë sukses historik. Do të thotë një e ardhme e sigurt dhe e qëndrueshme, por edhe stabilitet ekonomik dhe parashikueshmëri, e cila është shumë e rëndësishme në këto rrethana. Tashmë ne po shohim përfitimet e para të BE-së. Një paketë fillestare prej 66 milion deri në 70 milion € është siguruar për t’u marrë me krizën e koronavirusit dhe kjo paketë do të rritet në muajt e ardhshëm. Vetëm me fillimin e negociatave për ne si shtet kemi 2 miliardë euro në dispozicion për vitet e ardhshme të fondeve. Të mos harrojmë NATO-n, një treg prej 4 miliardë eurosh në vit, në të cilin ne dhe kompanitë tona tani kemi qasje falas. Për të kapërcyer këtë krizë, ne do të ndiejmë ende përfitimet e BE-së dhe NATO-s ekonomikisht.